Antoni Fałat na warszawskiej Cytadeli

Co ma Antoni Fałat do warszawskiej Cytadeli? Zrazu wydaje się, że zupełnie nic. Cytadelę wybudowali Rosjanie w ramach kary za Powstanie Listopadowe i ku przestrodze krnąbrnym Polakom, którym marzyły się ruchy niepodległościowe. Budowę sfinansowały, chcąc nie chcąc, Bank Polski i kasa miejska, pogarszając tym samym i tak już niekorzystną sytuację ekonomiczną Królestwa Kongresowego. Na terenie dawnego folwarku Fawory i konwiktu Pijarów powstały zabudowania forteczne i baza logistyczna dla Rosjan – miejsce stacjonowania wojska, składu uzbrojenia i amunicji.

Wchodzimy Bramą Powązkowską (zwaną też Żoliborską, dawne Wrota Konstantynowskie). Zdobią ją panoplia, a po obu jej bokach widnieją kordegardy, wartownie. Minąwszy fosę i mur Carnota, idąc już przez samą Bramę, widać po obu stronach otwory strzelnicze, przed strzałami z których trudno byłoby się uchronić. Prawdziwy potrzask... Przed nami jeszcze szlaban, ale zanim go miniemy, najpierw przepustki - jesteśmy na obszarze Dowództwa Wojsk Lądowych RP.

Na terenie Cytadeli kolejne elementy świadczące o jej militarnej roli – dawne kazamaty dla więźniów, murowane działobitnie, francuskie armatki, rosyjskie czołgi. Kto chce zobaczyć czołg z drzewa? – pyta przewodnik. Wszyscy entuzjastycznie wyrażamy ciekawość drewnianego czołgu, a wtedy on mówi: To proszę wejść na drzewo i spojrzeć na czołg z góry… Taki wojskowy żarcik?

Przed nami Góra Szubieniczna – niegdyś stała tu drewniana kaplica z ostatnią spowiedzią. W X Pawilonie, w areszcie siedziały takie postaci jak Piłsudski czy Marian Falski (twórca najpopularniejszego polskiego Elementarza). Na stoku Cytadeli, niegdyś, jak wielu innych, zawisł Traugutt, ten ze starych 20-złotowych banknotów… Wreszcie, mijamy odkryte niedawno fundamenty zabudowań Gwardii Pieszej Koronnej, i kamień węgielny pod przyszłe Muzeum Wojska Polskiego. Muzeum Katyńskie ma zostać utworzone wewnątrz kaponiery.

A przy tym wszystkim, zupełnie znienacka - w budynku dzierżawionym od Wojska Polskiego… Europejska Akademia Sztuk, pierwsza prywatna szkoła sztuk pięknych założona przez Antoniego Fałata!